ჩვენი ონლაინ გაკვეთილების მსმენელების თხოვნით უღლების გაკვეთილს ვურთავთ დამატებით ახსნას, რომელიც შეგიძლიათ ნახოთ ვიდეოს ქვემოთ. დამატებითი კითხვები შეგიძლიათ მოგვწეროთ, როგორც ჩვენს საიტზე, ისე youtube-ის კომენტარებში ან ჩვენს facebook-ზე. 

ზმნა მეტყველების ნაწილია, რომელიც გამოხატავს მოქმედებას ან მდგომარეობას და პასუობს კითხვებს: что делать? Что сделать?

რა სხვაობაა  что делать-სა და что сделать-ს შორის?

ზმნას აქვს ორი სახე: სრული და უსრული. 
    სრული სახის არის ზმნა, რომელიც გამოხატავს დასრულებულ მოქმედებას _ დავხატე, შევჭამე, ვიმუშავე. 
    უსრული სახის ზმნები გამოხატავენ დაუსრულებელ მოქმედებას. მაგ: ვხატავდი, ვჭამდი, ვმუშაობდი და ა.შ. (სრული და უსრული სახის ზმნები დეტალურად შეგიძლიათ იხილოთ 30-ე გაკვეთილში). 
კითხვა что делать უსრული სახისაა, ხოლო კითხვა что сделать სრული სახისაა (და ეს მისი განუსაზღვრელი ფორმებია). 

ეს კითხვები ზმნის დროებში შემდეგნაირად უნდა გამოიყენოთ:

ახლანდელი (უსრული) დრო: 
(ახლანდელ დროს სრული ფორმა არ გააჩნია)

Что я делаю? - რას ვაკეთებ მე?                                    Что мы делаем? - რას ვაკეთებთ ჩვენ?
Что ты делаешь? - რას აკეთებ შენ?                              Что вы делаете? - რას აკეთებთ თქვენ?                      
Что он (она, оно) делает? - რას აკეთებს ის?                Что они делают? - რას აკეთებენ ისინი?

 წარსული დრო (უსრული):
Что я делал/а? - რას ვაკეთებდი მე?                              Что мы                   - რას ვაკეთებდით ჩვენ?
Что ты делал/а? - შენ რას აკეთებდი?                            Что вы       делали -რას აკეთებდით თქვენ?
Что он/она делал/а? - რას აკეთებდა ის?                         Что они               - რას აკეთებდნენ ისინი?

წარსული დრო სრული:
Что я                                           - რა გავაკეთე მე?           Что мы                           რა გავაკეთეთ ჩვენ?           
Что ты              наделал/а?       - რა გააკეთე შენ?            Что вы        наделали?რა გააკეთეთ თქვენ?
Что он, она                                 - რა გააკეთა იმან?         Что они                        რა გააკეთეს იმათმა?     
 
მომავალი დრო, უსრული:
Что я буду делать?            რას გავაკეთებ მე?           Что мы будем делать? - რას გავაკეთებთ ჩვენ?
Что ты  будешь делать?    რას გააკეთებ შენ?          Что вы будете делать?- რას გააკეთებთ თქვენ?
Что он (она) будет делать?  რას გააკეთებს ის?       Что они будут делать?- რას იზამენ ისინი

მომავალი დრო, სრული:
Что я сделаю? - რას გავაკეთებ?                          Что мы сделаем? - რას გავაკეთებთ?
Что ты сделаешь? - რას გააკეთებ შენ?               Что вы сделаете? - რას გააკეთებთ თქვენ?
Что он/она сделает? - რას გააკეთებს ის?           Что они сделают? - რას გააკეთებენ ისინი?

ზმნას გააჩნია პირი (I -მე, II - შენ, III - ის), დრო (წარსული, აწმყო ანუ ახლანდელი და მომავალი) და რიცხვი (მხოლობითი რიცხვი და მრავლობითი რიცხვი). 

უღლება:

ახლანდელ და მომავალ დროში ზმნები იცვლებიან პირისა და რიცხვის მიხედვით. 
წარსულ დროში ზმნები იცვლებიან პირის მიხედვით, ხოლო მხოლობით რიცხვში სქესის მიხედვითაც. 
ზმნის პირისა და რიცხვის მიხედვით ცვლილებას უღლება ჰქვია. რუსულში არსებობს I და II უღლება. 
I უღლების ზმნებს აქვთ შემდეგი დაბოლოებები:
     მხ.რ.                                           მრ.რ.
I პირი   -у/-ю                                  -ем/-ём
II პირი  - ешь/-ёшь                        -ете/ёте   
II პირი    -ет/ -ёт                            -ут/-ют 

 II უღლების ზმნებს აქვთ შემდეგი დაბოლოებები:
     მხ.რ.                                            მრ.რ.
I პირი  -у/-ю                                   -им
II პირი   -ишь                                  -ите
III პირი   -ит                                    -ат/-ят

იმისთვის რომ განვსაზღვროთ რომელი უღლება უნდა გამოიყენოთ ამა თუ იმ ზმნასთან საჭიროა, რომ ზმნა ჩასვათ მხოლობითი რიცხვის III პირში, თუ ზმნას ექნება დაბოლოება  -ут/-ют, მაშინ ის I უღლების ზმნებს მიეკუთვნება. თუ ზმნას მხოლობითი რიცხვის III პირში აქვს დაბოლოება -ат/-ят, მაშინ ის II ტიპის უღლების ზმნაა. 
   ამ წესს იყენებენ ის ადამიანები, ვინც რუსულენოვანია ან იცის რუსული, ხოლო ვინც ახლა იწყებს ამ ენის შესწავლას და ამასთან არც დიდი სიტყვათა მარაგი გააჩნია, ეს წესი ბევრს ვერაფერს ეტყვის. ასეთ შემთხვევაში, ჩვენი რჩევაა, თავდაპირველად ზმნები ისწავლოთ თავიანთი მნიშვნელობებით, პარალელურად იკითხოთ მოთხრობები, ზღაპრები, რომანები...  უყუროთ კინოებს, მულტფილმებს და ზმნების უღლებების სწორი ვერსიები თავისით გაგიჯდებათ ყურში. ამ გზის გაადვილებისთვის, გაკვეთილის ბოლოში შემოგთავაზებთ რამოდენიმე ხშირად გამოყენებადი ზმნის უღლებას ყველა დროში. მანამ კი, კიდევ რამდენიმე წესს გადახედეთ. 

•    მხოლობითი რიცხვის II პირში, ახლანდელსა და მომავალ დროში ш-ს შემდეგ ყოველთვის იწერება რბილი ნიშანი (ь): рисуешь, нарисуешь, читаешь, прочитаешь ...
•    ზმნის მესამე პირში იწერება -тся, ხოლო განუსაზღვრელ ფორმაში -ться. 
რჩევა მთთვის, ვინც ჩვენი გაკვეთილების მიხედვით სწავლობს რუსულ ენას:
ეს გაკვეთილები განკუთვნილია მათთვისაც, ვინც საერთოდ არ იცის ეს ენა და მათთვისაც, ვინც გარკვეულ დონეზე უკვე ერკვევა მასში. ამიტომ, თუ რომელიმე საკითხი გერთულათ, გააგრძელეთ მეცადინეობები და გაკვეთილების მიყოლა, ხოლო გაუგებარ გაკვეთილებს პერიოდულად დაუბრუნდით, რაც მეტს იკითხავთ და მოისმენთ რუსულად და მეტ გაკვეთილს იმეცადინებთ, განვლილი და კარგად ვერ გაგებული გაკვეთილების გაგებაც გაგიადვილდებათ. გისურვებთ წარმატებებს. 

დავალება 1: სავარჯიშოში მოცემული აწმყო დროის ზმნა შეცვალეთ წარსული დროის ზმნით და შეუთანხმეთ იგი არსებით სახელს.
 
ნიმუში: Лежит книга – лежала книга.

1.    Сидит студентка
2.    Он читает
3.    Ученица пишет
4.    Девочка рисует
5.    Мальчик работает
6.    Бабушка рассказывает
7.    Дедушка думает
8.    Студент пишет
9.    Сестра уезжает
10.    Дитя играет

დავალება 2: შეადგინეთ წინადადებები არსებითი სახელებისა და ფრჩხილებში მოთავსებული სიტყვებსგან. ზმნის განუსაზღვრელი ფორმა შეცვალეთ ზმნის წარსული დროის ფორმით. 

ნიმუში: (Девочка читать, хорошо) _ Девочка читала хорошо.

1.    Студентка (писать, письмо)
2.    Пенсионер (сидеть, в парке)
3.    Мы (лететь, в Москву)
4.    Книга (лежать, на столе)
5.    Вы (работать, хорошо)
6.    Мы (быть, в лесу)
 

<< მეშვიდე გაკვეთილი                                              მეცხრე გაკვეთილი>>